Anh nói mình rời FPT vì thấy tồn tại nhiều vấn đề. Khi có cơ hội nói chuyện với ông Đỗ Cao Bảo, anh có nói về vấn đề đó không?
Có chứ. Thời tôi còn ở FSoft (FPT Software) có nhiều vấn đề, ở góc nhìn của tôi.
Nhưng thú thật, giờ nhìn lại, có vấn đề là đương nhiên. Vì thời ấy nhân lực công nghệ thông tin rất ít, không nhiều trường đào tạo, sinh viên trong trường không được thực hành nhiều, ra trường đi làm ngay chắc chắn không thể tốt. Có những người rất giỏi, có người rất bình thường và thậm chí là kém cùng làm với nhau. Như thế, người giỏi sẽ vất vả để giúp người kém hơn, nhiều lúc cũng rất căng thẳng vì họ không được làm đúng năng lực, sản phẩm ra chất lượng không tốt là hệ quả tất yếu.
Thời điểm đó tôi không nghĩ được như vậy, nhận thức còn chưa sâu. Hiện nay Rikkeisoft có quy mô bằng nửa Fsoft trước đây (năm 2011), tôi mới nhìn lại và nhận thấy, đội ngũ lãnh đạo FPT quá giỏi! Quy mô nhân sự lớn như vậy thì quy trình, đào tạo cực kỳ phức tạp. Hơn nữa, làm việc với người Nhật trong khi kỹ sư không biết tiếng Nhật thì còn một vấn đề rất lớn nữa là sự “tam sao thất bản” trong giao tiếp dự án. Vậy mà họ vẫn tăng trưởng phát triển tốt, cá nhân tôi rất hâm mộ!
Tôi tin rằng FPT là môi trường rất tốt để phát triển, nhưng cũng tin mình có thể làm nhiều hơn.
Ai sẽ là người có ảnh hưởng lớn nhất đến con đường sự nghiệp của anh?
Tôi hâm mộ nhiều nhân vật lịch sử và học hỏi từ các câu chuyện lịch sử để ứng dụng trong kinh doanh và điều hành doanh nghiệp. Tôi cũng hay theo dõi những người đi trước như anh Đỗ Cao Bảo, anh Hoàng Minh Châu, và đọc sách để học tập và đúc rút kinh nghiệm. Con đường tôi tự đi, phần nhiều theo bản năng dẫn lối.
Nhận xét về Tạ Sơn Tùng, ông Đỗ Cao Bảo đánh giá: ở tuổi ngoài 30 (độ tuổi mà các ông Trương Gia Bình, Bùi Quang Ngọc sáng lập FPT) đã là chủ tịch của một công ty có doanh thu vài chục triệu đô, lãnh đạo 1.500 nhân viên, thành công chinh phục thị trường Nhật, đang hướng tới thị trường châu Âu và Bắc Mỹ, có tư duy và trải nghiệm toàn cầu, đủ sức để tuyển dụng và quản lý nhân viên người nước ngoài, đó chính là hình ảnh tương lai của Việt Nam.
Cách đây gần 2 năm, ông Đỗ Cao Bảo, từng chia sẻ trên mạng xã hội: “Tôi tin rằng trong tương lai ngắn Rikkeisoft sẽ là công ty công nghệ thông tin lớn thứ 2 Việt Nam”. Thế nhưng tôi thấy anh đã nhiều lần nói rằng mục tiêu của Rikkeisoft còn lớn hơn thế và anh tự tin vào điều đó. Dựa vào điều gì mà anh tự tin đến thế?
Dự đoán của anh Bảo đang được hiện thực hóa. Năm sau (2023), nếu theo kế hoạch, chúng tôi sẽ trở thành công ty công nghệ thông tin Việt Nam có quy mô đúng nhân sự đứng thứ hai.
Còn về việc vượt FPT, tôi tự tin bởi vài lý do. Thứ nhất, năm nay tôi 33 tuổi, tầm tuổi đó, anh Trương Gia Bình mới thành lập FPT, còn tôi đã có công ty 1.500 người, tức là xuất phát điểm của tôi đã có lợi thế. Thứ hai, những người xung quanh tôi cũng là những người xuất sắc, như đội ngũ sáng lập FPT ngày xưa. Tôi tin chúng tôi có thể làm được.
Sự tự tin của anh có hữu ích ra sao khi anh kinh doanh ở nước ngoài?
Có hai thành ngữ tôi không thích.
Một là, “nói trước bước không qua”. Với tôi khiêm tốn không phải lúc nào cũng tốt, đặc biệt trong kinh doanh.
Người Việt Nam đi ra nước ngoài thường không tự tin, thậm chí tự ti. Trong khi đó, kinh doanh ở nước ngoài, tôi nhận thấy rằng, người Nhật chân thành, thật thà như vậy, nhưng có một phần năng lực, thì họ vẫn nói từ 1,5 đến 2. Nên nếu làm kinh doanh ở nước ngoài thì tuyệt đối đừng khiêm tốn. Lời khuyên của tôi là hãy nói trước để bước qua. Đặt và tuyên bố mục tiêu rõ ràng để làm động lực.
Vào đại học thì tôi nói trước sẽ đi du học và sau 2 năm học ở trường Đại học Bách khoa Hà Nội thì tôi được sang Nhật Bản du học. Tốt nghiệp đại học, tôi nói 27 tuổi phải kiếm được 1 triệu đô, thì đến năm 27 tuổi doanh thu của Rikkei đã là 1,5 triệu đô. Năm 2015, khi Rikkeisoft mới chỉ có 100 nhân sự, tôi nói đến năm 2020, Rikkeisoft phải có 1.000 người. Lúc đó nhiều người không tin. Nhưng đến năm 2018 có 500 người, mọi người bảo nhau có khi sẽ làm được, và 2019 Rikkei có 1.000 người.
Và giờ tôi đặt mục tiêu năm 2025 phải có 10.000 người. Tôi nói đi nói lại mục tiêu đó, như một mệnh lệnh với chính mình, khiến tôi làm liên tục và luôn tập trung vào mục tiêu đó.
Câu thứ hai tôi không thích là “an cư lạc nghiệp”. Theo tôi làm kinh doanh muốn thành công phải đi nhiều nơi, gặp gỡ nhiều người, chinh phục nhiều thứ. Những người quen ổn định rồi thì khó có bước phát triển. Nhiều người cứ hay nói ổn định phát triển, nhưng ổn định thì không phát triển được, mà phát triển thì không ổn định được. Đó là rủi ro phải chấp nhận.
Có rất nhiều người cho rằng Việt Nam cần “thoát kiếp” gia công, không chỉ tập trung làm outsource. Anh nghĩ gì về điều đó?
Những người ý kiến như vậy bản chất là chưa định nghĩa đúng về gia công. Gia công cũng lên tầm mới. Ngày xưa chúng ta gia công những thứ rất đơn giản, người Nhật chỉ chữ A, ta viết chữ A. Nhưng đó là ngày xưa thôi, giờ khác rồi.
Sau nhiều năm, kỹ sư Việt Nam nói tiếng Nhật đã rất tốt, kỹ sư của chúng ta cũng đã làm được nhiều công đoạn khó hơn. Giờ đây, doanh nghiệp công nghệ thông tin Việt Nam có thể tư vấn cho khách hàng, chứ không làm theo hướng dẫn nữa. Thậm chí, khách hàng chỉ cần đưa ra mong muốn, còn doanh nghiệp tự nghĩ ra và giải bài toán đó cho khách hàng. Giá trị thặng dư ở những công đoạn phía trên cao hơn rất nhiều.
Các công ty tư vấn hàng đầu thế giới, như Deloitte, bản chất họ cũng là outsource. Nhưng tại sao mọi người không nghĩ Deloitte là outsource? Vì giá theo man-month, man-hour của họ rất cao. Và thực sự họ giúp đỡ cho doanh nghiệp rất nhiều. Nhu cầu outsource trên thế giới lớn, có rất nhiều người cần được giúp đỡ, có người biết vấn đề của mình là gì, có người thậm chí không biết.
Vậy còn việc đầu tư vào các công nghệ mới như AI, Blockchain thì sao?
Những công nghệ phát triển đã lâu thì Việt Nam có thể còn chậm, do chúng ta bắt đầu muộn hơn. Tuy nhiên, mới các lĩnh vực công nghệ cao thì chúng ta đang có rất nhiều lợi thế và ngày một bắt kịp với đà tăng trưởng. Rikkeisoft đã đầu tư AI, Robotics và Blockchain từ vài năm trước, bởi chúng tôi tin đó là xu thế của tương lai. Đặc biệt, với Blockchain, chúng ta đang bước song song với nhịp phát triển toàn cầu, có vị thế tốt trong ngành. Blockchain có thể là một cơ hội lớn. Nếu Việt Nam tận dụng được đà tăng trưởng này, chắc chắn chúng ta sẽ có một vị trí quan trọng trên bản đồ Công nghệ cao thế giới.
Tôi luôn nói với các bạn trẻ Việt Nam, về năng lực, khi ra thế giới các bạn không thua kém gì người nước ngoài, nên hãy tự tin. Chỉ có điều, người Việt thường không làm đến cùng, nên không thực sự chuyên nghiệp trong một lĩnh vực. Ở Nhật, lao động làm tới 20 năm chỉ một hệ thống duy nhất, hỏng hóc ở đâu sẽ biết ngay. Còn ở Việt Nam nhiều khi làm 2 năm đã thay đổi, với những lý do như không có niềm vui trong công việc.
Tôi nghĩ muốn thành công cần chăm chỉ hơn. Khi thuần thục mọi kỹ năng, họ mới tường tận và hiểu sâu sắc nguyên lý của vấn đề đó, từ đó cải tiến để xử lý thông minh hơn. Vì vậy, một số người nói rằng "don’t work hard, work smart" là vì trước đó, họ đã "hard" lắm rồi.
Điều tự hào lớn nhất của anh sau 10 năm thành lập Rikkeisoft là gì?
Tôi có hai niềm tự hào lớn nhất. Thứ nhất là đã giúp hơn 600 nhân viên sang nước ngoài, chủ yếu là Nhật Bản. Ra thế giới giúp họ thay đổi tư duy, trưởng thành hơn, và chắc chắn cuộc sống của họ sau này sẽ tốt hơn. Thứ hai, đội ngũ founder của chúng tôi, sau 10 năm vẫn đồng hành cùng nhau và cùng hướng về mục tiêu chung nâng tầm sứ mệnh IT Việt.